Ecologisch-culturele achtergronden van tai chi chuan. deel 1

Voorwoord: Het Taoïsme

Het Boeddhisme, het Confusianisme en het Taoïsme zijn de drie klassieke onderstromen van de Chinese beschaving. (Straks kunnen wij daar wellicht ook nog het kapitalisme aan toevoegen?). Het Taoïsme mag dan nog de kleinste onderstroom zijn, maar ze is wel de invloedrijkste. Tai Chi Chuan wortelt in het Taoïsme en het is een natuurbelevingsreligie. De essentie van het Taoïsme is de idee van de twee grote krachten in de natuur die zich onophoudelijk met elkaar verenigen, verbinden of verzoenen zodat ze elkaar uiteindelijk in evenwicht houden: jin en jang. Ik kan onmogelijk bewegingen bedenken die zoveel gecodeerde subtiliteiten veronderstellen, zoveel gevoeligheden en zoveel subtiele nuances in zich dragen dan Tai Chi Chuan bewegingen. Maar toch is het Taoïsme hoegenaamd geen emotionele natuur religie, in tegendeel, de natuur kent immers geen emoties maar ze handelt desondanks toch spontaan juist. Ook Tai Chi bewegingen moeten spontaan en vanzelfsprekend natuurlijk uitgevoerd worden. Het Taoïsme schuwt alle emoties of wat mijn meester destijds " your emotional shit" noemde. Het hart is immers te wispelturig en daarom schuwt het Taoïsme alle overdreven gedoe en het schuwt vooral woorden. Maar precies door het overbodige weg te laten krijgt men het gevoel van terug te keren naar de essentie, naar het kristalheldere oer begin van het bestaan. Ook in Tai Chi Chuan volstaat het om terug te keren naar de essentie van bewegen voornamelijk dan door de overbodige en dus de niet efficiënte bewegingen weg te laten.
No nonsens is het devies. Terug keren naar het eigen leven zoals het is zonder overdrijving, invulling of vertekening; terug keren naar alle leven zoals het is en niet naar het leven zoals het zou moeten zijn. Maar toch, uit ervaring weet ik dat men precies door die afstandelijke houding de eigen emoties juister of juister gezegd "in een juister totaal kader" kan plaatsen . Onze emoties zijn immers maar al te vaak niet meer dan wat losse flodders die smeken om een stabiele ondergrond tegen een neutrale achtergrond.
Tegelijk is het Taoïsme wat Ulrich Libberecht noemt "moreel indifferent" en dat wil zeggen dat het termen als goed of slecht niet hanteert, het hanteert eerder het harmoniemodel waarbij iets al dan niet juist en dus automatisch in harmonie is.

Het Taoïsme doet ook aan het goddelijke en aan het spirituele geen afbreuk, wel in tegendeel; het toont hoe een mens in alle nuchterheid aan zichzelf kan werken. Ik lees de bijbel gewoon anders dan theologen, pastoors of schriftgeleerden en ik ontdek dan de onvermoede rijkdom en de verborgen diepgang van woorden. De grote wijsheid en de juistheid die er achter schuil gaat. Wars van menselijk opzicht of van onze al dan niet aanvaarding door anderen, wars van het streven naar succes of van het volgen van modes of van onnozelheden kan men immers ook vrede-en vreugdevol als een volwaardig mens en gelovig mens in de wereld staan.
Het woord succes is ook zo'n vies woord en daarom wordt het in het Taoïsme vervangen door het woord harmonie. Succes houdt immers per definitie ook nederlaag in zoals het leven per definitie ook de dood in zich draagt. Pas als men de werking van het geheel heeft begrepen dan kan men de eigen harmonische plaats in het geheel met een gerust gemoed innemen. Pas dan. Als filosofie getuigt het Taoïsme van een onvoorstelbare maar tegelijk ook van een soms benauwende eenvoud, van een helderheid en van een juistheid die een aanfluitig is voor de ingewikkelde spindocter-theorietjes waarmee wij vandaag dreigen overstelpt te worden. Het Taoïsme zadelt de mens op met niets. Het propageert niets maar tegelijk heeft geen enkele religie de mens zozeer verbonden met de natuur, met de cosmos, de mystiek,de wetenschap,de religie,de kunst, de geneeskunde, de self defense, met humor of met alle banale en minder banale dingen van het leven. Het is dan ook niet meer dan normaal dat het moderne denken en de moderne wetenschap zich door het Taoïsme aangesproken en aangetrokken voelen. De mens is van nature een lui wezen en het wil iets voorgeschoteld krijgen dat makkelijk te begrijpen is of iets dat makkelijk te manipuleren en te manoevreren is zodat het beter in zijn kraam of bij zijn eigen smaak past. Men weze gewaarschuwd; tao valt niet te manipuleren en ook in tai chi chuan kan men enkel datgene tonen wat in ons zelf aanwezig is. Een chaotische gesintegreerde geest of een chaotisch karakter kunnen ook in tai chi chuan slechts chaos tonen. You see is what you get.
Tai Chi Chuan heeft veel overeenkomsten met zeilen. Elke zeiler weet dat men de richting van de wind niet kan veranderen maar wel de stand van de zeilen en de richting van het roer. Geen enkele zeiler houdt van een windstille vaart en elke zeiler weet dat er er met de natuurelementen en niet tegen de natuurelementen gewerkt moet worden. Ook zeilen vraagt een gevoel voor het juiste en het accepteren van veranderingen. Ook aan het roer neemt de stuurman alleen voortdurend beslissingen waarvoor men zelf verantwoordelijk is. Zelfs de beste boot kan men finaal op de klippen jagen.
Als zeiler raakte ik ooit verzeild in een een zogenaamde "onderstroom". Geen windje, geen rimpeltje was er die dag op zee te bespeuren en toch moest ik een kwartier lang vechten voor mijn leven, waarmee ik wil zeggen dat een mens altijd moet voorbereid zijn op het onverwachte. Het leven is immers een 'all in' geschenk en het kan geen kwaad om voor beried te zijn op het onverwachte. Precies daarom is het verstandig om ten alle tijden over de nodige werktuigen en inzichten te beschikken om voorbereid te zijn op goede zowel als op slechte tijden.

Tai Chi Chuan is een schitterend multifunctioneel Taoïstisch werktuig, het is een werk instrument om zelf een zekere mate van rust en harmonie in het eigen leven te bereiken. Daarom wenst de vriend van Tao de wereld niet te verbeteren, de vriend van Tao verbetert liefst zichzelf, de eigen vorm en de kwaliteit van het eigen leven.
De enige preek die iets uithaalt is het voorbeeld van wat men zelf is of van wat men geworden is. Tai chi moet men doen." Leg het niet uit maar toon wat je te zeggen hebt" zei mijn meester. En..."Het overige zijn slechts leuke dingen voor de mensen".

Walter Marsoul.